Zachodzące współcześnie zmiany polityczne (ustrojowo-systemowe) i gospodarcze (procesy transformacji, integracja z Unią Europejską) wpływają na przestrzenne zróżnicowanie społeczne i gospodarcze obszarów wiejskich. Określenie dynamiki i tendencji przemian oraz wyznaczenie pożądanych kierunków trwałego i zrównoważonego rozwoju wymaga szczegółowego rozpoznania czynników stymulujących i hamującychrozwój społeczno-gospodarczy. Niniejsza praca stanowi próbę uporządkowania i wyjaśnienia mechanizmu rozwoju społeczno-gospodarczego Polski uwzględniającego indywidualne cechy każdego regionu w porównaniu z krajem sąsiednim, tj. z Niemcami. Celem pracy było ukazanie charakteru, dynamiki i kierunków przemian społecznych i gospodarczych zachodzących na obszarach wiejskich Polski Północnej i Zachodniej oraz Niemiec Wschodnich w okresie przed (2002) oraz po (2010) integracji Polski z Unią Europejską. Ważnym elementem pracy była identyfikacja i ocena oddziaływania czynników zróżnicowania przestrzennego na poziom rozwoju w układzie regionalnym i ponadregionalnym. Praca stara się wypełnić istniejącą lukę w literaturze przedmiotu, w której brakuje kompleksowego opracowania zmian zachodzących w sferze społecznej i gospodarczej, odnoszącego się jednocześnie do polskich i niemieckich obszarów wiejskich.