Dyferencjacja wiedzy naukowej i cechująca pedagogikę subdyscyplinarność powodują, że obowiązkiem współczesnych badaczy zajmujących się naukami humanistycznymi i społecznymi jest upublicznianie dyskusji inicjowanej w celu precyzowania wiedzy o mniej znanych lub dopiero rozpoznawanych obszarach edukacji. Problematyka przestrzeni edukacyjnej podjęta przez autorów prezentowanych poniżej tekstów wydaje się być odpowiedzią na tak sformułowany postulat. Trzeba przy tym zaznaczyć, że charakterystyczna dla prac zbiorowych poliwalentność wiedzy i sposobów jej prezentacji stanowi wyzwanie, któremu sprostać powinni redaktorzy naukowi. Dlatego w prezentowanej zbiorowej publikacji poświęconej genezie, przemianom i nowym znaczeniom przestrzeni edukacyjnej wychodzimy od konstatacji, że przestrzeń jako pojęcie obecne już w wielu dziedzinach nauki wciąż nie doczekała się jednoznacznego zdefiniowania. Można jednak przyjąć, że przestrzeń w swojej istocie jest wielowymiarowa, a znajdujące się w niej podmioty i przedmioty wzajemnie na siebie oddziałują. Z pedagogicznego punktu widzenia istotna dla rozumienia pojęcia przestrzeni edukacyjnej wydaje się perspektywa podmiotu pozostającego w różnorodnych, skutkujących jego rozwojem, relacjach z otoczeniem społecznym. Być może, lektura tej książki przybliży Czytelnikowi odpowiedzi na wiele pytań, m.in.: w jakim stopniu przestrzeń edukacyjna jest jej podmiotom narzucana, a w jakim jest przez nie kreowana, w jakich relacjach pozostają ze sobą przestrzeń nauczania i przestrzeń uczenia się, jak tworzona jest przestrzeń różnych instytucji edukacyjnych etc. Mamy nadzieję, że takich pytań i owocnych odpowiedzi zrodzi się więcej za sprawą kilku głównych wątków, wokół których prowadzili swoją narrację autorzy poszczególnych artykułów. I tak w części pierwszej znalazły się teksty autorów, którzy z różnych perspektyw dokonali rozpoznania skomplikowanego charakteru przestrzeni edukacyjnej. Część drugą tworzą prace autorów koncentrujących się na podmiotach pozostających w relacjach z przestrzenią edukacyjną. Zgoła inną, bo instytucjonalną perspektywę analizowania owej przestrzeni, zaprezentowano w tekstach zamieszczonych w części trzeciej. Tom zamyka część czwarta, na którą składają się propozycje eksploracji przestrzeni edukacyjnej. Zainteresowanie środowiska naukowego omawianą problematyką przerosło wszelkie oczekiwania i dlatego oprócz tej książki wydano także drugi tom, do którego lektury gorąco zachęcam. Pozostaję z nadzieją, że dzieląc się z Czytelnikami zebranymi tekstami, czynimy głębszym wgląd w skomplikowaną materię edukacji. Wiktor Żłobicki