Wypiski ostatnie, w opracowaniu Pawła Orła, są niespotykanym całościowym zbiorem kilkuset komentarzy, opinii, recenzji, dotyczących książek (również w postaci maszynopisów, które otrzymywał do końca życia) prozatorskich, poetyckich, eseistycznych twórców, znanych i całkowicie nierozpoznawalnych lub zapomnianych. Autor tych zapisków, prowadzonych częściowo dla samego siebie, przy słabnących siłach z racji podeszłego wieku, odsłania się czytelnikowi z innej strony. Bereza, będąc poza oficjalnym nurtem krytyki literackiej, jest tu bardziej bezwzględny, czasami zabawny, czasami nawet wulgarny – ale jak zawsze szczery i szalenie zainteresowany każdym tekstem, z którym ma do czynienia.

Henryk Bereza (1926-2012) – legendarny polski krytyk literacki, uznawany za odkrywcę talentów m.in. Marka Hłaski, Edwarda Stachury, patronujący „nurtowi chłopskiemu” oraz „rewolucji artystycznej”, związany zawodowo i więzami przyjaźni z najważniejszymi polskimi pisarzami XX i początku XXI wieku – całym życiem udowadniał, że literatura może być wartością najwyższą, jedyną, której warto całkowicie podporządkować całego siebie. Po odejściu w 2004 roku z redakcji „Twórczości”, z którą związany był od 1951 roku, nie zaprzestał działalności krytycznej i stał się kimś na kształt „prywatnej instytucji literackiej” – w swoich dziennikach prowadził nieustannie do śmierci zapiski dotyczące swoich aktualnych lektur. Wypiski ostatnie, w opracowaniu Pawła Orła, są niespotykanym całościowym zbiorem kilkuset komentarzy, opinii, recenzji, dotyczących książek (również w postaci maszynopisów, które otrzymywał do końca życia) prozatorskich, poetyckich, eseistycznych twórców, znanych i całkowicie nierozpoznawalnych lub zapomnianych. Autor tych zapisków, prowadzonych częściowo dla samego siebie, przy słabnących siłach z racji podeszłego wieku, odsłania się czytelnikowi z innej strony. Bereza, będąc poza oficjalnym nurtem krytyki literackiej, jest tu bardziej bezwzględny, czasami zabawny, czasami nawet wulgarny – ale jak zawsze szczery i szalenie zainteresowany każdym tekstem, z którym ma do czynienia.