Głównym bohaterem powieści jest Alonso Quixano, czyli tytułowy Don Kichote – wysoko urodzony mieszkaniec La Manchy, który zainspirowany lekturą rycerskich romansów postanawia zostać uosobieniem cnót charakteryzujących idealnego wojownika i wyrusza w podróż w poszukiwaniu przygód. Zakochany w fikcyjnej damie swego serca – Dulcynei z Toboso, postrzega rzeczywistość w zniekształcony sposób i toczy walkę z wyimaginowanymi wrogami, takimi jak wiatraki czy smoki.

W dziele swojego życia Cervantes – bawiąc się konwencjami literatury rycerskiej – analizuje wpływ fikcji na rzeczywistość, co czyni Don Kichota głęboką refleksją nad naturą literatury oraz ludzkiej wyobraźni.