Publikacja przedstawia i wyjaśnia liczne zmiany w przepisach, które dotyczą sporządzania uchwały budżetowej na 2021 r. Została w niej omówiona również problematyka zmian budżetu, a w szczególności kwestii szczególnego zakresu kompetencji organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie JST związanego z przeciwdziałaniem skutkom epidemii COVID-19. Zagadnienie to zostało uregulowane w ustawie z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Ponadto w książce przedstawiono wiele ciągle aktualnych i ważnych zagadnień związanych z trybem prac nad projektem uchwały budżetowej, funduszem sołeckim oraz budżetem obywatelskim.

W publikacji wyjaśniono m.in. zagadnienia z zakresu:

Zmian w budżecie:

W jakim zakresie organ wykonawczy może dokonać zmian w budżecie JST, polegających na zwiększeniu o określoną kwotę planu wydatków majątkowych budżetu związanych z wprowadzeniem przez JST nowych inwestycji lub zakupów inwestycyjnych, w tym stanowiących przedsięwzięcia?

Jakie są relacje między poszczególnymi kompetencjami organu wykonawczego dotyczącymi zmiany budżetu JST?

Czy zmiany w planie dochodów i wydatków budżetu, do których jest uprawniony organ wykonawczy JST w oparciu o art. 15zn pkt 1 ustawy covidowej, mogą prowadzić do pogorszenia wyniku budżetu JST?

Jaki jest zakres możliwych zmian dokonywanych przez organ wykonawczy w planie dochodów i wydatków budżetu?

Jaki jest zakres uprawnień do zmian z przekroczeniem zasady równoważenia budżetu w części bieżącej?

Jakie są możliwości zmiany przeznaczenia dochodów z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych?

Jakie są szczególne kompetencje organu wykonawczego w zakresie zwiększenie limitu zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych?

Kiedy organ wykonawczy może zaciągać zobowiązania bez konieczności uzyskania opinii RIO o możliwości ich spłaty?

Rezerw:

Na jakie zdarzenia trzeba utworzyć rezerwy, na jakie można, a na jakie (typu „rozchody budżetu") nie można jej tworzyć?

Jakie są limity wysokości rezerwy ogólnej, na co można ją wykorzystać i czy można ją zmienić w ciągu roku budżetowego?

Jakie są różnice pomiędzy rozdysponowaniem rezerwy ogólnej a jej częściowym rozwiązaniem; jakie zmiany w zakresie wykorzystania rezerwy ogólnej wprowadziła ustawa covidowa z 2.3.2020 r.?

Jakie są obligatoryjne rezerwy celowe?

Jaka jest minimalna wysokość rezerwy na zarządzanie kryzysowe (niestety z działalności nadzorczej i kontrolnej RIO wynika, że JST tworzą zbyt niską rezerwę w stosunku do wymaganego ustawowego minimum)?

Jakie są różnice w dysponowaniu rezerwą celową na zadania z zakresu zarządzania kryzysowego, w porównaniu do innych rezerw celowych budżetu?

Jaka jest różnice pomiędzy rezerwą ogólną a rezerwami celowymi budżetu jednostki samorządu terytorialnego?

Jaki organ jest właściwy do dysponowania rezerwami budżetu jednostki samorządu terytorialnego?

Jak ujmować w klasyfikacji budżetowej i ewidencjonować w księgach rachunkowych rezerwy?

Wydatków niewygasających:

Jak kontrolować zakres niewykorzystania wydatku, aby wnioskować o jego ujęcie jako niewygasający?

Jaki organ jest uprawniony do utworzenia wydatków niewygasających?

Jakie są obligatoryjne elementy uchwały w sprawie wydatków niewygasających budżetu JST?

Jak ujmować w wykazie niezrealizowanych kwot wydatki związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków z budżetu Unii Europejskiej?

Jaki jest ostateczny termin dokonania wydatku niewygasającego?

Jakie są formalnoprawne wymogi uchwały organu stanowiącego JST podejmowanej w sprawie wydatków niewygasających?

Jak wydatki niewygasające ujmować w klasyfikacji budżetowej i ewidencjonować w księgach rachunkowych?

Zakres danych zawartych w uchwale budżetowej ulega zmianom nie tylko wskutek kolejnych nowelizacji ustawy o finansach publicznych, ale także wobec zmian w przepisach stanowiących podstawę prawną do realizacji budżetu, czy też na skutek pojawiania się nowych instytucji prawnych, jak również uwarunkowań o charakterze obiektywnym (stan zagrożenia epidemicznego, stan epidemii).

Ważnym narzędziem wykonywania budżetu są rezerwy budżetowe, które muszą znajdować się w budżecie każdej JST. Dotyczą one sytuacji nieprzewidzianych, nadzwyczajnych, wyjątkowych, jakie zdarzają się w trakcie wykonywania budżetu. Z taką sytuacją mamy do czynienia w 2020 r. z związku z trwającą pandemią COVID-19. Tutaj pojawia się wiele wątpliwości na jakie zadania można wykorzystywać środki z tych rezerw, w jakiej wysokości powinny być one tworzone. To wszystko wyjaśniamy w niniejszej publikacji.

Istotnym atutem tej publikacji jest ponadto omówienie tematyki wydatków niewygasających oraz blokowanie planowanych wydatków budżetowych, szczególnie przydatne JST w sytuacji epidemii COVID-19. Warto pamiętać, że obecnie podczas wykonywania budżetów samorządowych, w związku z epidemią COVID-19, zarządy JST mają większą elastyczność blokowania zaplanowanych wydatków jednostek organizacyjnych i tworzenia z nich rezerw celowych. Pieniądze z tej rezerwy mogą być wydatkowane wtedy tylko na przeciwdziałaniem skutkom epidemii COVID-19. Warte odnotowania jest również, że obecnie trwają prace legislacyjne nad wydłużeniem czasu, do którego będzie można wydawać środki budżetowe, wskazane jako tzw. wydatki niewygasające. Zakłada się, że wydatki z 2020 r. będą mogły być realizowane również w kolejnym roku – do 30 listopada. Dzięki temu możliwa będzie realizacja przedsięwzięć, które były zaplanowane w 2020 r., a które m.in. na skutek COVID-19, nie zostaną ukończone. Tym samym ostateczny termin ich realizacji zostanie wydłużony maksymalnie do 30 listopada 2021.