Tom 4 Systemu Prawa Karnego, pod redakcją prof. dr hab. Lecha Paprzyckiego, Prezesa Izby Karnej Sadu Najwyższego, pt. Nauka o przestępstwie, wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, łącznie z tomem 3, Nauka o przestępstwie, Zasady odpowiedzialności, prezentuje fundamentalną i niezwykle ważną dla prawa karnego problematykę przestępstwa – czyli czynu zabronionego, popełnionego z zamiarem, uznanego za zasadniczo społecznie szkodliwy lub społecznie niebezpieczny, konkretnie zdefiniowanego i zagrożonego karą na mocy prawa karnego. Publikacja ta poświęcona została szczegółowemu przedstawieniu zasad wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności karnej za popełniony czyn.

W sposób kompleksowy i gruntowny przedstawiono w nim:

istotę przedmiotowej instytucji,

regulacje obecne oraz w ujęciu historycznym jak i porównawczym na tle innych państw europejskich,

praktyczne zasady stosowania wyłączeń i ograniczeń odpowiedzialności za popełnione czyny, podając przy tym liczne obrazujące niniejszą tematykę przykłady praktyczne,

najbardziej aktualny stan prawny,

najnowsze oraz historycznie najważniejsze orzecznictwo, a także dorobek judykatury i doktryny w prezentowanym zakresie.

W ramach 4 obszernych rozdziałów Autorzy podjęli skomplikowaną i budzącą liczne kontrowersje tematykę odpowiedzialności karnej sprawców czynów zabronionych. Wnikliwie zaprezentowano i omówiono:

okoliczności wyłączające bezprawność, gdzie szczegółowym komentarzem opatrzono m.in. instytucję obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności, oraz istotę dozwolonego eksperymentu odnosząc się także do problematyki kolizji obowiązków w tym zakresie;

okoliczności uchylające bądź umniejszające winę - Autorzy pochylili się nad zagadnieniami niepoczytalności, umniejszonej poczytalności, działania na rozkaz, najistotniejszej i najbardziej wieloaspektowej tematyki błędu – zarówno co do znamion czynu zabronionego, co do bezprawności jak i co do okoliczności wyłączających odpowiedzialność oraz innymi okolicznościami wyłączającymi winę;

okoliczności wyłączające lub ograniczające karalność, w tym zakresie Autorzy skupili się na praktycznych i złożonych aspektach ustawowych klauzul niekaralności, przedawnienia oraz immunitetów. Częściowe lub całkowite darowanie kary oraz zatarcie skazania stanowi dopełnienie tematu przewodniego rozdziału;

instytucję pomijalnego zbiegu przestępstw, począwszy od ewolucji konstrukcji przestępstwa ciągłego, poprzez czyn ciągły i ciąg przestępstw, skończywszy zaś na istocie czynów współukaranych.

Niniejsze, 2. wydanie uwzględnia zmiany zawarte w nowelizacji z 1.7.2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 396), wśród których warto wskazać odmienne uregulowanie art. 28, którego nowe brzmienie określa konsekwencje usprawiedliwionego błędu co do znamienia.

Prezentowana pozycja obejmuje także zmiany ujete w nowelizacji z 15.4.2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437), do których należy m.in. doprecyzowanie treści art. 76, mówiącego o zatarciu skazania, a także kryminalizację art. 233 § 3 k.k. poprzez zwiększenie stopnia ochrony wymiaru sprawiedliwości przed wprowadzaniem w błąd organów procesowych w wyniku składania fałszywych zeznań lub fałszywych opinii.