Niezmiernie rzadko spotyka się opracowania, które mając charakter monograficzny, łączą ze sobą w sposób tak umiejętny zagadnienia teoretyczne, dogmatykę prawa i badania empiryczne. Uprzednie i następcze czynniki, które zmniejszają rolę władczych form działania administracji skarbowej w realizacji zobowiązań podatkowych, stanowią oryginalną i twórczą, intelektualną koncepcję autorów, a poprzez formę, sposób ujęcia i treść poszczególnych zagadnień są istotną nowością w polskiej myśli podatkowej. Autorzy przedmiotem badania uczynili nowatorskie problemy, które samodzielnie zdiagnozowali (tezy), a następnie wskazując metody ich weryfikacji, usystematyzowali jako czynniki uprzednie i następcze. Szczególną uwagę zwraca umiejętność wykorzystania badań empirycznych; wnioski, które zostały sformułowane przez autorów, są nie tylko dobrze osadzone w realiach polskiego systemu podatkowego, lecz także kompletne, wyczerpujące i wypływają z przeprowadzonych badań empirycznych – powinny zatem skłonić polskiego prawodawcę co najmniej do tego, by przemyśleć zaproponowane przez autorów zmiany prawodawcze. Zaletą monografii jest i to, że skłania ona do dyskusji; debata taka – jeżeli zostanie podjęta, a warto to uczynić – wniesie nowe impulsy do polskiej nauki prawa podatkowego; do tej rozmowy dobrze byłoby zaprosić autorów. I jeszcze jedno. Treść pracy potwierdza, że choć autorów jest troje, to precyzja, język, komunikatywność wywodów dowodzą, że przy pisaniu respektowano standard „jednego pióra”. prof. dr hab. Andrzej Gomułowicz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Publikacja powstała we współpracy z Wydziałem Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.