Monografia jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, całościowym opracowaniem problematyki działania sądu z urzędu w zakresie ustalania podstawy faktycznej wyroku w procesie cywilnym, po zmianach jakie dokonały się w systemie polskiego prawa procesowego w latach 1990-2005. Dzięki zdefiniowaniu pojęcia czynności podejmowanych z urzędu, Autor porusza i szczegółowo analizuje takie kwestie jak: znaczenie i wpływ naczelnych zasad procesowych na działanie sądu z urzędu, rola przytoczeń faktycznych stron dla wyznaczenia granic działania sądu z urzędu, aktywność sądu w fazie przygotowawczej rozprawy, informacyjne przesłuchanie stron, aktywność informacyjna sądu - aż po takie zagadnienia jak fakty powszechnie znane i znane sądowi urzędowo oraz domniemania prawne. Szczególne miejsce w pracy Autor poświęcił aktywności sądu w ramach postępowania dowodowego. Punkt odniesienia dla uwag zawartych w pracy stanowią poglądy doktryny i regulacje innych państw europejskich. Nie ograniczono się przy tym tylko do prezentacji obecnie obowiązującej regulacji, ale dokonano jej oceny oraz zaproponowano konkretne rozwiązania podejmowanych kwestii de lege ferenda.