Powstanie niniejszej książki było możliwe dzięki zrealizowaniu projektu badawczego pt. "Dyskusja wokół idei kultury i sztuki narodowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, na tle prądów europejskich", sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Autorem przytoczonego motta jest Jerzy Warchałowski, postać bardzo ważna dla tematu tej książki, choć może nie pierwszoplanowa. Nie był to bowiem genialny artysta, ale teoretyk i mecenas sztuki, a przede wszystkim sprawny organizator życia artystycznego i propagator nowych, narodowych prądów. Łączy dwie bliskie sobie czasowo, a zarazem całkiem odmienne epoki - porozbiorową z przełomu wieków i okres niepodległości, który znalazł swoje miejsce w epilogu niniejszej książki. Cytat pochodzi z programowego tekstu "O sztuce stosowanej", który ukazał się w 1904 r. w apogeum gorących debat dotyczących koncepcji sztuki narodowej

(ze wstępu).