Spis treści: Wstęp / 7 Zbigniew Bukowski Wprowadzenie do problematyki / 15 Jacek Woźny Symbolika i magia żywiołu wody w światopoglądzie archaicznym / 27 Jacek Kabaciński Przejawy kontaktów międzykulturowych na stanowisku wczesnomezolitycznym w Krzyżu Wielkopolskim / 37 Agnieszka Czekaj-Zastawny, Jacek Kabaciński, Thomas Terberger Kontakty późnomezolitycznych społeczności Pomorza z rolniczymi kulturami Europy Środkowej na podstawie stanowiska w Dąbkach / 53 Marcin Bigos, Dobrochna Jankowska, Jacek Wierzbicki Z badań nad wykorzystaniem dolin rzecznych północnej części Pomorza Środkowego przez społeczności epoki kamienia / 71 Jacek Woźny Pradolina Brdy w pradziejach (najstarsze struktury osadnicze) / 83 Maciej Kaczmarek Pradolina Odry jako szlak dalekosiężnej wymiany w epoce brązu – perspektywa lubusko-wielkopolska / 91 Jacek Gackowski Fordońskie zakole Wisły w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza. Bariera cywilizacyjna czy zwornik regionalnej przestrzeni kulturowo-osadniczej? / 103 Anna Rembisz-Lubiejewska Rola Wisły w rozwoju społeczności „popielnicowych” Kotliny Grudziądzkiej / 113v Piotr Fudziński Dolina rzeki Wierzycy wraz z dopływami w późnej epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza / 125 Danuta Król Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne na obszarach przylegających do pradolin rzek Płutnicy, Czarnej Wody i Redy / 143 Ewa Bokiniec, Aldona Garbacz-Klempka Na skraju Pradoliny Wisły – materiały kultury wielbarskiej z Rzęczkowa, pow. toruński, w świetle kontaktów kulturowych / 165 Tadeusz Grabarczyk Rozwój osadnictwa pradziejowego nad środkową Wdą / 191 Ewa Fudzińska Osadnictwo pradziejowe między Wisłą a Nogatem / 197 Magdalena Mączyńska, Ireneusz Jakubczyk Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. Kartuzy, stan. 2. Wstępne podsumowanie wyników badań / 213 Anna Strobin, Ireneusz Jakubczyk Materiały z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku 2. w Babim Dole-Borczu, powiat kartuski / 223 Bartłomiej Rogalski Dolne Nadodrze w okresie wpływów rzymskich – wpływy i nurty kulturowe / 239 Henryk Machajewski Pradolina środkowej Parsęty u schyłku starożytności i na początku wczesnego średniowiecza (II/III w. – VII/VIII w. n.e.) / 273 Wojciech Chudziak, Ewelina Siemianowska Z badań nad systemem komunikacji we wczesnym średniowieczu / 293 Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak, Marcin Weinkauf Góra Św. Wawrzyńca w Kałdusie we wczesnym średniowieczu – na skrzyżowaniu szlaków dalekosiężnych / 301 Wojciech Chudziak, Piotr Błędowski Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Pawłówku – „wrota” do Pomorza Wschodniego / 315 Wojciech Chudziak, Ryszard Kaźmierczak Wyspa w Żółtym na Jeziorze Zarańskim w okresie wczesnego średniowiecza – „brama” do Pomorza Zachodniego / 327 Mariusz Ziółkowski, Jan Szymański, Maciej Sobczyk Cmentarzysko kurhanowe w Lewinie: przyczynek do dyskusji na temat wczesnośredniowiecznych obrządków pogrzebowych / 341 Aneks 2 Mirosław Parafiniuk, Tomasz Janus Badanie materiału kurhanowego Lewino / 363 Sławomir Wadyl Nadnogacki kompleks osadniczy w Węgrach we wczesnym średniowieczu. Geneza, rola i związki kulturowe / 369 Lech Czerniak Pradoliny pomorskich rzek. Kontakty kulturowe i handlowe społeczeństw w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Podsumowanie konferencji / 381 Lista uczestników / 385