Książka podejmuje temat przeszłości, pamięci zbiorowej i historyczności w pradziejach, w okresie wczesnego neolitu. Zagadnienie to przedstawiono dla tzw. młodszych kultur naddunajskich V tysiąclecia w Europie Środkowej. Społeczności te w rozmaity sposób odnosiły się do fizycznych pozostałości osad najwcześniejszych rolników z VI tysiąclecia, zaliczanych do kultury ceramiki wstęgowej rytej. Do badań szczegółowych zostały wybrane trzy regiony: Nadrenia Północna, Saksonia-Anhalt i Kujawy, dla których przeprowadzono analizy osadnicze na poziomie makro- i mikroregionalnym, z uwzględnieniem wyników wybranych szerokopłaszczyznowych ratowniczych badań wykopaliskowych. Odnotowane przypadki pozytywnych i negatywnych odniesień do przeszłości omówiono na szerokim tle studiów nad przeszłością w przeszłości, co włącza tym samym badania nad początkami gospodarki wytwórczej w Europie Środkowej do prowadzonego obecnie w naukach historycznych i społecznych dyskursu pamięci.