Czy totalitaryzmy mogą zostać rozliczone ze zbrodni? Bestialstw popełnionych przez narodowych socjalistów i komunistów nie da się ani cofnąć, ani wymazać – choć pamięć o nich i ich ocena, zwłaszcza w świecie zachodnim, nie jest jednolita. Jednocześnie w świadomości społecznej na całym świecie funkcjonują obecnie najróżniejsze stanowiska odnoszące się do dziedzictwa totalitaryzmów, doświadczanego bezpośrednio lub pośrednio. Do dziś wiele państw boryka się także, mimo rosnącego dystansu czasowego, z rozliczeniem przeszłości, rzutującym nieraz bardzo wyraźnie na bieżące życie polityczne i społeczne. Próby podobnych rozliczeń podejmowano zarówno tuż po zakończeniu działań wojennych (a czasem nawet w ich trakcie), jak i – w ograniczonym zakresie – po 1956 r., na fali destalinizacji. O nich właśnie opowiada ta książka.

Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Aparat bezpieczeństwa w walce z podziemiem politycznym i zbrojnym 1944–1956”.