Nie ulega żadnej wątpliwości – organizatorzy zdali sobie z tego sprawę, gdy opadły emocje – że podjęte na XII Forum Historyków Wojskowości w Rzeszowie w 2014 r. zobowiązanie do przygotowania, na kolejnym, gdyńskim spotkaniu dyskusji „o powinnościach żołnierskich”, z wielu powodów zasługuje na poważną debatę środowiska historyków wojskowych oraz przedstawicieli innych dyscyplin naukowych, których udział w Forum nadałby dyskusji charakter interdyscyplinarny. Tak też się stało, a świadczą o tym złożone do druku teksty. Prezentowany ogółowi czytelników tom drugi rozważań grupy polskich intelektualistów zawiera wypowiedzi, które odnoszą się do trudnych dla Polaków lat XIX i pierwszej połowy XX wieku. Lat, które charakteryzuje wielopokoleniowa walka narodu o przetrwanie i odzyska-nie należnego od stuleci miejsca wśród społeczności świata.