Gdy bada się ewolucję Niemiec od 1918 roku, nie sposób nie postawić następujących pytań: w jaki sposób ten kraj potrafił się oprzeć wszystkim wstrząsom ostatnich dwu­dziestu lat? Jak się to stało, że nie załamał się pod naciskiem wypadków? Jak zdołał przeżyć cały szereg kryzysów, z któ­rych każdy mógł być dlań fatalny – porażkę, rewolucję, sepa­ratyzm, inflację, bezrobocie – słowem całą tę burzę polityczną i gospodarczą, umysłową i socjalną, która przywodzi na myśl okresy największego zamętu w historii?

Człowiekowi, który bez uprzedzeń studiuje bieg tych lat za­mętu – tak jeszcze bliskich – Niemcy wydają się jakby kłębo­wiskiem sprzeczności, miotanym od gniewu do rozpaczy, od napięcia do apatii, zapadającym w bezwład, skupiającym siły i znów opuszczającym dłonie, pogrążającym się niekiedy w pełnej rezygnacji bezczynności – a potem nagle wysilającym całą swą energię do ostatka, z jakąś chorobliwą i niepo­hamowaną pasją.