We wszystkich czasach, miejscach i kulturach istniały jakieś wyobrażenia doskonałości – zarówno człowieka (doskonałość estetyczna, etyczna), jak zbiorowości (idealna rodzina, idealne społeczeństwo, idealne państwo), a nawet metafizyki czy eschatologii. Przedstawiano idealne miejsca (Olimp, Eden), czasy (złoty wiek, Królestwo Boże), stany (olśnienie, natchnienie, nirwana), doskonałe postaci (bóstwa, anioły). Różnymi, często skrajnie odmiennymi sposobami dążono do osiągnięcia doskonałości, zrealizowania ideału. Inaczej doskonałość osiągnąć chcieli anachoreci, inaczej derwisze, jeszcze inaczej święci, filozofowie lub poeci. Bywały ideały szlachetne – i niebezpieczne; ideologie utopijne i zbrodnicze.

Ta rozmaitość wyobrażeń ideału, doskonałości przejawia się we wszystkich dziedzinach myśli i dziełach wyobraźni: w religii, filozofi i, poezji, sztuce, muzyce, a nawet w działalności praktycznej (idealna budowla, najwspanialszy ogród, najdoskonalszy przedmiot), w sposobie życia i postępowania.

Również język zachował określenia, które wprost odnoszą się do idealnego charakteru (doskonałości) ludzi (święty, heros, mistrz), przedmiotów, zdarzeń lub przymiotów. Niniejszy tom ma na celu skonfrontowanie z sobą przynajmniej niektórych z tych wyobrażeń i sposobów ich przedstawiania, a także podjęcie refleksji nad tym, czy i jak zmieniają się one z biegiem czasu lub wraz ze zmianą miejsca, czy i w jaki sposób zależne są od zasad, na podstawie których człowiek tworzy sobie jakiś ideał lub wyobrażenie doskonałości.