Eseje historyczne znakomitego historyka sztuki i pisarza poświęcone północnym i południowo-wschodnim kresom dawnej Rzeczypospolitej od niemal początków naszej państwowości po czasy współczesne. Autor jest zwolennikiem “równości każdego narodu w korzystaniu z przysługujących mu praw i obowiązków”. Rozważania o współpracy kulturalnej niwelującej zajadłości nacjonalistyczne między narodami tej części Europy, nie przeszkadzają autorowi snuć osobistych wspomnień i refleksji na temat własnej podróży sentymentalnej przez Podole, Wołyń i Litwę.