Stanisław Wyspiański (1869–1907) dramatopisarz, poeta, malarz, twórca nowoczesnego teatru polskiego, był artystą niezwykle wszechstronnym. Krakowianin z urodzenia, wychowany pod Wawelem, pełnym pamiątek minionej świetności nieistniejącego państwa, będącym dla niego symbolem polskości, miał Wyspiański do narodowej tradycji stosunek złożony. Kult dziejów ojczystych łączył z krytycyzmem wobec tradycji romantycznej, która pielęgnując kult grobów, niewoli naród i odbiera mu siły potrzebne do działania. Problem dziedzictwa romantycznego ciążącego na polskim życiu umysłowym stanowi jedno z kluczowych zagadnień, z którym Wyspiański mierzył się w kolejnych dramatach. W tomie, który oddajemy do rąk Czytelnika znalazły się trzy wybitne teksty należące do tego nurtu: debiut sceniczny Warszawianka (wydana i wystawiona w roku 1898), Wyzwolenie (wydane i wystawione w 1903) oraz powracająca do tematu powstania listopadowego Noc listopadowa, wydana w 1904, wystawiona w 1908, już po śmierci poety.